3 Eylül 2009 Perşembe

Gamze mi? Neuzübilleh!...

http://www.thy.com/images/skylife/5-2008/805/35_805lale_1.jpg

"Gamzedeyim, deva bulmam
Garibim bir yuva bulmam"

diyen hüzzam şarkının ilk kelimesinde şair acaba gamzedeyim (gama giriftar olmuş, elemlere uğramış) derken gamze' deyim (gamzeye mecburum, gamzede tutulup kalmışım, kendimi ondan alamıyorum mu demek istemiştir? Yahut tevriyede bu iki ihtimalden hangisi uzak anlam konumunda olmalıdır? Ciddi bir mesele!

Gamze kelmesine sözlükler ilk olarak "yanakta tabii olarak bulunan veya gülümseme esnasında oluşan çukurluk" anlamını verirler. Ancak edebiyat estetiğinde asıl gamze "sitemli ve süzgün bakış" demek olan yan anlamda gizlidir. O Karacaoğlan'ın,

Elif kaşlarını çatar
Gamzesi sineme batar
Ak elleri kalem tutar
Yazar Elif Elif diye

yahut,

Niçin aldanmayım niçin yanmayım
Deli gönül bir sevdaya bağlıdır
Özü şirin sözü şirin bir güzel
Gamzesi ok kaşı yaya bağlıdır.

dizelerindeki gamze ile aynıdır.

Sevgiliyi merkeze alan klasik Türk şiirinde gamze hakkında destanlar yazılabilir. Bir defa o, sevgiliden görülecek lütufların en büyüğüdür. Güzelin her bir gamzesi
aşıklarından yüzlercesinin canlar vermesine sebep olur. Nitekim Nedim onu,

Afet-i can dediler gamze-i celladın için

diye tarif eder. Aşıkların canları için afet olan bir gamzede cellatlık özelliği bulunması, o kadar da şaşırılacak bir şey değildir.

Gamze'yi yanımlamak, kelimelere dökmek ve anlatmak elbette zordur. Ancak biz onu "dudaklarında gülümseme olan bir güzelin hafiften kaşlarını çatarak süzgün tavrıyla nazlanarak bakışı" olarak anlıyoruz...

Hani Mona Lisa' nın göz zaviyesinden aynı anda ağlayan ve gülen çehresinin gçrünmesi gibi gamzede de hem sitem, hem sempati içi içedir. Muhatabı ondan gçnlüne ve ruh haline uygun anlamı kendisi çıkarır. Sevgili, kat kat anlam tevriyeleriyle yüklü gamzesiyle baktığında aşığını girift şüphelere düşürür. Yani acaba o, bu manalı bakış ile ne demek istemiştir? İşte aşık için en müşkil sual. Çünkü kendisinin sevgili nazarındaki mevki ve mertebesini anlaması bu gamzede gizlenmiş olan manalara bağlıdır ve aşk içinde ona göre yeni tavırlar geliştirecektir. Nitekim Nef'i,

Gamzen suale başlasa uşşaka her müjen
Guya lisan-ı hal ile bir terceman olur

buyurmuş ve o süzgün bakıştan sıçrayan kirpik oklarını birer tercüman olarak nitelendirmiştir.
...........

Be-nim gamze tuvani ki katl-i am kuni
Neuzübilleh, eğer gamze ra tamam kuni

Mana murad olundukta aşıklara acımamak elde değildir:

" Sevgilinin şöyle güçsüz ve küçücük bir gamze kırıntısı bile aşıklar arasında katliama sebep oldu. ALLAH (c.c.) korusun gamze ya bir de tamam olsaydı?!...."

6 yorum:

Unknown dedi ki...

demek Nefsin elinden kaçarken yırtılmaktır Aşk... Ve tadını en iyi Yusuf'un gömleği bilir!.. benden de bir aşk yorumu öyleyse
http://sensizyildizlarabakamam.blogspot.com/2009/09/ask-kisa-bir-golgeliktir-dunyada.html

Pabuc dedi ki...

Beşeri aşk denince aklıma Aşık gelir..zira bnce aşık olunan aşık olan kadar değerli değildir(hiçtir demiyorum)aslolan aşksa onu besleyen değerlidir yani aık olan...

Konu ilahi aşk olunca da Aşık olan hiç olur zira Aşık olunanın değeri hiçbirşeyle kıyaslanamaz...Böyle aşk bizlere de nasip olur mu olmaz mı bilinmez (kendimce ihtimal bile verilmez:S)ama ümitvar olmak lazım...Rabbim onun aşkıyla yananlarda eylesin bizi ,kahrıda hoş lütfuda hoş gelsin inşaallah...

Hoşgelmişsin güzel kardeşim...hoş bir yazı her zamanki gibi..Sevgiler saygılar...

Zehra Fındıklı dedi ki...

Aman efendim nerelerdesiniz hoşgelmişsiniz! :)

cografyacı dedi ki...

: Bahar Gelsin: tavsiye ettiğin yazıyı okudum gayet hoş ve açıklayıcı bir yazı teşekkürler.

: DBP :Yorumlarını özlemiişim sen hep yorum yaz bana cidden ayrıca hoşbulduk blog kardeşi :)

: Zehra Hanım hoşbulduk... biraz işlerim vardı onlara koşuşturdum çok şükür bitmek üzere :)

Adsız dedi ki...

Bir başkasının blogunu ararken size rastladım. Her işte bir hayır varmış. Ne de hoş yazılarınız var. Bundan sonra zevkle takip edeceğim. :)

cografyacı dedi ki...

:):)Hoşgeldiniz İnş hep böyle güzel rastlantılar olur.